Uitgangspunten bij fase 3 – Vragen
Het proces van vragen stellen bestaat uit drie opeenvolgende fases: 1) genereren van vragen, 2) formuleren van vragen, 3) onderzoeken en beantwoorden van vragen.
Het is belangrijk om in de klas samen veel aandacht te besteden aan het genereren van vragen. Biedt leerlingen eerst de ruimte om samen te verkennen welke vragen gesteld kunnen worden en een ruime collectie van vragen te verzamelen. Ga pas daarna op basis van deze collectie op zoek naar de waarde van de vragen.
Het formuleren van vragen wordt betekenisvol als leerlingen ervaren dat a) al hun vragen tot leren kunnen leiden, maar ook b) dat de leeropbrengst of haalbaarheid versterkt kan worden door de vraag te herformuleren.
Uiteindelijk kunnen leerlingen elke vraag kiezen uit de collectie vragen. Bij het beantwoorden van vragen is de structuur van een vragenwerkblad een houvast voor zowel leerkracht als leerling.
Stappen binnen fase 3
Leervragen genereren
Vragenbrainstorm
Leerlingen krijgen een relevante prikkel (voorwerp, afbeelding, stelling) over een kernconcept en gaan in groepjes om de beurt non- stop vragen stellen. Alle vragen worden genotuleerd.
Tijdens de oefening mogen leerlingen niet reageren op de vragen of antwoorden geven. De oefening duurt minimaal 7 tot 10 minuten. Daarna kunnen de leerlingen diverse oefeningen doen met hun zelf bedachte vragen, maar in ieder geval dienen zij elk, de voor henzelf meest interessante vraag te kiezen.
Tips
Leervragen waarderen
Leerlingen waarderen leervragen
Elke vraag doet er toe, maar voordat leerlingen vragen kunnen onderzoeken, is het nodig om de waarde van de vraag te bepalen. Binnen de groepjes wordt daarom besproken: Is de vraag relevant? Hoort het bij het thema? Wat gaan wij als klas leren van deze vraag? Kan dat eventueel nog sterker? Is de vraag onderzoekbaar? Op welke wijze dan? Aan de hand van deze vragen worden de vragen gewaardeerd en geeft elk groepje minstens voor 1 vraag verbetersuggesties.
Tips
Leervragen inbrengen
Leervragen verbinden met kernconcepten
Alle mogelijk interessante vragen worden ingebracht en vastgelegd in relatie tot de kernconcepten in de klassenmindmap.
Vervolgens worden de vragen voorgelegd aan de klas als leergemeenschap: Dit zijn onze vragen. Zij we hier tevreden over? Moeten er nog vragen worden aangepast of aangescherpt? Missen we nog vragen?
Tips
Leervragen selecteren
Prioriteren van leervragen
In de klas wordt overlegd welke vragen belangrijk zijn om verder uitgezocht te worden, en welke misschien later aan bod kunnen komen.
Geselecteerde vragen worden zichtbaar bij de relevante concepten in de klassenmindmap geplaatst.
In de digitale klassenmindmap kunnen de geselecteerde vragen worden opgenomen als notities bij de relevante concepten.
Tips
Leervragen adopteren
Leerlingen kiezen de vraag die zij willen onderzoeken
Als helder is welke vragen de klas nader wil onderzoeken, kunnen leerlingen kiezen aan welke vragen ze willen gaan werken. Dit hoeft niet hun eigen vraag te zijn, maar dit kan ook een vraag zijn die een andere leerling heeft gesteld.
Aan leerlingen wordt gevraagd wie “verantwoordelijkheid” op zich wil nemen om een vraag voor de klas uit te zoeken. Zo mogelijk kan dit ook in tweetallen, of kunnen kleine groepjes leerlingen samen een aantal vragen in een tak “adopteren”.
Het geven van verantwoordelijk biedt leerlingen vrijheid ( van vraagkeuze en onderzoek), maar brengt ook verplichtingen met zich mee: leerlingen moeten hun best doen om tot een antwoord te komen en dit antwoord te delen met de klas.
Tips